Κυριολεκτικά!
Μόνο με τη σκέψη τους μπορούν άνθρωποι που πάσχουν από παράλυση να παίξουν μουσική χάρη σε μία καινοτομική συσκευή που συνδέει τον εγκέφαλο με ηλεκτρονικό υπολογιστή. Έτσι, άνθρωποι που κινούν μόνο τα μάτια τους και ελαφρά το κεφάλι τους μπορούν να «δημιουργήσουν» μουσική μόνο με τη σκέψη τους. Η συσκευή «πιάνει» τους ανεπαίσθητους ηλεκτρικούς παλμούς των νευρώνων και τους μετατρέπει σε μελωδίες.
Η νέα μέθοδος αναπτύχθηκε από ερευνητές των βρετανικών πανεπιστημίων του Πλίμουθ και του Έσσεξ, με επικεφαλής τον συνθέτη και ειδικό στην μουσική μέσω υπολογιστών Εδουάρδο Μιράντα.
Η νέα τεχνολογία μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους με σοβαρά προβλήματα κίνησης να δημιουργήσουν μουσική είτε για ψυχαγωγικούς είτε για θεραπευτικούς σκοπούς. Οι μέχρι τώρα μελέτες έχουν δείξει ότι η ενασχόληση με τη μουσική μπορεί να ωφελήσει όσους πάσχουν από νευροεκφυλιστικές νόσους όπως η άνοια και το Πάρκινσον, αλλά μέχρι τώρα όσοι δεν μπορούσαν να κινήσουν σχεδόν καθόλου τους μυς τους, δεν ήταν σε θέση να επωφεληθούν, καθώς έπρεπε να περιοριστούν μόνο στην παθητική ακρόαση της μουσικής και όχι στην ενεργητική δημιουργία της.
Η ανάπτυξη διεπαφών (interfaces) μεταξύ εγκεφάλου και υπολογιστή τα τελευταία χρόνια, είναι ένας τομέας όπου σημειώνονται συνεχείς εξελίξεις με ιδιαίτερη έμφαση στην αξιοποίησή τους στην ιατρική. Οι χρήστες-ασθενείς μαθαίνουν όλο και περισσότερο να εξοικειώνονται με τέτοια συστήματα που επιτρέπουν την εκτέλεση διαφόρων δραστηριοτήτων με μόνη τη σκέψη και με «μεσάζοντα» τον κομπιούτερ.
Ο Μιράντα και οι συνεργάτες του χρησιμοποίησαν τη δοκιμασμένη τεχνική του ηλεκτροεγκεφαλογραφήματος, εισάγοντας ηλεκτρόδια στον εγκέφαλο για να «πιάσουν» τα αδύναμα ηλεκτρικά σήματα των νευρώνων. Το «κόλπο» είναι να μάθει ο ασθενής να συσχετίζει συγκεκριμένα εγκεφαλικά σήματα που βλέπει στην οθόνη του υπολογιστή, με συγκεκριμένα μουσικά μοτίβα.
Οι χρήστες μαθαίνουν να «πατούν» κουμπιά που αναβοσβήνουν στην οθόνη, απλώς με το να στρέφουν σε αυτά την προσοχή τους. Ένα πλήκτρο μπορεί να αντιστοιχεί σε μια συγκεκριμένη μελωδία και ένα άλλο σε μια διαφορετική. Ο χρήστης επίσης μαθαίνει να αυξομειώνει τη νοητική ένταση με την οποία «πατά» τα διάφορα πλήκτρα, ώσπου τελικά -με λίγη εξάσκηση- δημιουργεί δικές του μελωδίες, σαν να πατά πλήκτρα σε ένα πιάνο.
Προϋπόθεση για να πετύχει η νέα τεχνική είναι να μπορούν οι ασθενείς να ελέγχουν την κίνηση των ματιών τους, ώστε να κατευθύνουν την προσοχή τους σε διαφορετικά σημεία της οθόνης. Σύμφωνα με τον Μιράντα, η ματιά μετατρέπεται στο ισοδύναμο του «ποντικιού» του υπολογιστή.
Ορισμένοι μουσικοθεραπευτές πάντως πρότειναν ότι το σύστημα θα πρέπει μελλοντικά να διαμορφωθεί έτσι ώστε να μοιάζει περισσότερο με μουσικό όργανο, π.χ. με πληκτρολόγιο πιάνου. Όμως μέχρι στιγμής υπάρχει δυσκολία να αυξηθεί σε περισσότερα από τέσσερα ο αριθμός των πλήκτρων ή των «κλειδιών», αν και ο Μιράντα εξέφρασε αισιοδοξία ότι θα καταστεί τελικά εφικτός ο πολλαπλασιασμός τους.
