Στον κατάλογο που ακολουθεί αναφέρονται οι σημαντικότεροι πόλεμοι της αρχαίας ελληνικής ιστορίας κατά χρονολογική σειρά. πόλεμοι στην αρχαιότητα χαρακτηρίζονταν συνήθως συγκρούσεις που αφορούσαν συνασπισμούς κρατών και πόλεων και όχι απλά τοπικές συγκρούσεις μεταξύ γειτονικών περιοχών.
Αρχαϊκή περίοδος
πρώτος μεσσηνιακός πόλεμος (743-724 π.χ.): πόλεμος ανάμεσα στους σπαρτιάτες και τους μεσσήνιους που είχε ως αποτέλεσμα την προσάρτηση της μεσσηνίας στην σπάρτη
ληλάντιος πόλεμος (ανάμεσα στα έτη 710-650 π.χ.): πόλεμος ανάμεσα στις δύο ισχυρότερες πόλεις κράτη της εύβοιας για τη διεκδίκηση του ληλάντιου πεδίου. στον πόλεμο αναμίχθηκαν πόλεις της ιωνίας και οι θεσσαλοί. αποτέλεσμα του πολέμου ήταν να αποδυναμωθούν οι δύο ευβοϊκές πόλεις που μέχρι τότε ήταν μεγάλες αποικιακές και εμπορικές δυνάμεις.
δεύτερος μεσσηνιακός πόλεμος (685-668 π.χ. περίπου): πόλεμος που ξέσπασε μετά την εξέγερση των μεσσήνιων κατά της σπάρτης. στον πόλεμο αυτό αναμίχθηκαν οι περισσότερες πόλεις της πελοποννήσου. έληξε με νίκη των σπαρτιατών και νέα υποταγή των μεσσήνιων.
μελιακός πόλεμος (περίπου 650 π.χ.): πόλεμος ιωνικών πόλεων εναντίον της πόλης μελίας στην χερσόνησο της μυκάλης. οι νικητες του πολέμου ίδρυσαν το κοινό των ιώνων και το θρησκευτικό τους κέντρο τοποθετήθηκε στη μυκάλη στην περιοχή της κατεστραμένης πόλης μελίας
μιλησιακός πόλεμος (624-612/611 π.χ.): ο πόλεμος αυτός ήταν αποτέλεσμα της προσπάθειας των λυδών να καταλάβουν τη μίλητο και έληξε με συμφωνία ειρήνης ανάμεσα στις δύο πλευρές.
πρώτος ιερός πόλεμος (595-585 π.χ.): πόλεμος ανάμεσα σε μέλη της δελφικής αμφικτυονίας κι της πόλης κρίσας, με το επίνειό της κίρρα που κατηγορήθηκαν πως παρενοχλούσαν τους προσκυνητές των δελφών.
Κλασική περίοδος
ιωνική επανάσταση (499-494 π.χ.): επανάσταση των ιωνικών πόλεων αλλά και άλλων πόλεων της μικράς ασίας και της κύπρου κατά των περσών.
περσικοί πόλεμοι (492-479 π.χ.): δύο διαδοχικές εκστρατείες των περσών κατά των ελληνικών πόλεων. η εκστρατεία του δαρείου τερματίστηκε με την ήττα των περσών στη μάχη του μαραθώνα και του ξέρξη με την ήττα των περσών στην μάχη των πλαταιών.
πρώτος πελοποννησιακός πόλεμος (460-445 π.χ.) πρώτη φάση των συγκρούσεων ανάμεσα στην πελοποννησιακή και την αθηναϊκή συμμαχία που τερματίστηκαν με τις τριακονταετείς σπονδές.
δεύτερος ιερός πόλεμος (449-448 π.χ.) διαμάχη αθήνας και σπάρτης σχετικά με την ανάθεση του ελέγχου του μαντείου των δελφών στους φωκείς
σαμιακός πόλεμος (440-439 π.χ.) πόλεμος που ξέσπασε όταν η αθήνα παρενέβη στη διαμάχη των πόλεων της σάμου και της μιλήτου για τον έλεγχο περιοχών που ανήκαν παλαιότερα στην πριήνη.
πελοποννησιακός πόλεμος (431-427 π.χ.) ο μεγαλύτερος πόλεμος της αρχαιότητας ανάμεσα στις ελληνικές πόλεις. πήρε πανελλήνιες διαστάσεις και μετά από συγκρούσεις που διήρκεσαν 27 χρόνια επικράτησε η πελοποννησιακή συμμαχία. ο πόλεμος αυτός περιλάμβανε τρεις φάσεις.
αρχιδάμειος πόλεμος (431-421 π.χ): o αρχιδάμειος πόλεμος, πήρε το όνομα του απο τον βασιλιά της σπάρτης αρχίδαμος, ο οποίος ήταν επικεφαλής των πελοποννησιακών δυνάμεων που κατέλαβαν την αττική -όχι όμως και την αθήνα- στα πρώτα έτη του πελοποννησιακού πολέμου. οι δύο πόλεις υπέγραψαν την άνοιξη του 421 π.χ. τη νικίειο ειρήνη η οποία συμφωνήθηκε να έχει διάρκεια μισού αιώνα.
σικελική εκστρατεία (415-413 π.χ): ο αλκιβιάδης, πολιτικός με πολλές ικανότητες και υπέρμετρες φιλοδοξίες, χρησιμοποιώντας ως πρόφαση τον πόλεμο δυο σικελικών πόλεων, της έγεστας και του σελινούντα, πείθει την εκκλησία του δήμου, να οργανώσει μεγάλη εκστρατεία στη σικελία με το πρόσχημα της αποστολής βοήθειας προς τους εγεσταίους, φίλους της αθήνας.
δεκελικός πόλεμος (413-404 π.χ.):ο αλκιβιάδης κατηγορείται από τους εχθρούς του και αυτός φοβούμενος την καταδίκη σε θάνατο, αρνείται να επιστρέψει στην αθήνα και καταφεύγει στη σπάρτη. εκεί προτρέπει να καταλάβουν και να οχυρώσουν τη δεκέλεια στην αττική για να αποκόψουν την αθήνα από την αγροτική ενδοχώρα της.
κορινθιακός πόλεμος (395-386 π.χ.): πόλεμος ανάμεσα στη σπάρτη και στον συνασπισμό που συγκροτήθηκε από τους πρώην σύμμαχούς της σπάρτης, κορίνθιους και βοιωτούς καθώς και από τους αθηναίους και αργείους. ο πόλεμος έληξε το 386 π.χ. με την ανταλκίδειο ειρήνη
θηβαϊκοί πόλεμοι (371-362 π.χ.): σειρά πολέμων που διεξήγαγαν οι θηβαίοι για να επεκτείνουν την ζώνη επιρροής τους. η θηβαϊκή επεκτατικότητα τερματίστηκε με την μάχη της μαντίνειας το 362 π.χ.
πρώτος συμμαχικός πόλεμος (357-355 π.χ.) πόλεμος που προκλήθηκε όταν αποστάτησαν από τη δεύτερη αθηναϊκή συμμαχία τα νησιά ρόδος, κως και χίος και οδήγησε στην διάλυση της συμμαχίας.
τρίτος ιερός πόλεμος (356-346 π.χ.): πόλεμος που ξέσπασε μετά την άρνηση των φωκέων να πληρώσουν το πρόστιμο που τους επέβαλλε το αμφικτυονικό συνέδρειο. ο πόλεμος πήρε μεγάλες διαστάσεις και αναμίχθηκαν τα περισσότερα κράτη της κεντρικής ελλάδας και επιπλέον οι αθηναίοι και οι μακεδόνες. τελικά οι μακεδόνες έκλεισαν ειρήνη με τους αθηναίους (φιλοκράτειος ειρήνη) και υπέταξαν τους φωκείς
τέταρτος ιερός πόλεμος (339-338 π.χ.): πόλεμος που ξέσπασε όταν η πόλη των λοκρών, άμφισσα καταπάτησε ιερά κτήματα των δελφών. η δελφική αμφικτυονία ανέθεσε την αρχηγία της εκστρατείας στον φίλιππο που κατέλαβε την άμφισσα και αργότερα ήρθε αντιμέτωπος με τον συνασπισμό πόλεων της νότιας ελλάδας που σχηματίστηκε για να τον αντιμετωπίσει. ο φίλιππος επικράτησε στην μάχη της χαιρώνειας και ξεκίνησε η εποχή της μακεδονικής ηγεμονίας
Ελληνιστική περίοδος
λαμιακός πόλεμος (323-322 π.χ.):πόλεμος μεταξύ μακεδόνων και πόλεων της νότιας ελλάδας που επαναστάτησαν μετά τον θάνατο του μεγάλου αλεξάνδρου.
πόλεμοι του αντίγονου (319-301 π.χ.): πόλεμοι του αντίγονου για να επανενώσει την αυτοκρατορία του μεγάλου αλεξάνδρου
εκστρατεία του πύρρου (280-275 π.χ.): η εκστρατεία του πύρρου στην ιταλική χερσόνησο και σικελία
χρεμωνίδειος πόλεμος (267-261 π.χ.): πόλεμος ανάμεσα στο μακεδονικό βασίλειο του αντίγονου γονατά και στη συμμαχία μεταξύ αθήνας και σπάρτης που ενισχύονταν από το βασίλειο των πτολεμαίων της αιγύπτου.
δημήτριος πόλεμος (239-238 π.χ.): πόλεμος ανάμεσα στον νέο βασιλιά της μακεδονίας δημήτριο και τον συνασπισμό αιτωλικής και αχαΐκής συμπολιτείας
κλεομενικός πόλεμος (229/228-222 π.χ.): πόλεμος ανάμεσα στην αχαϊκή συμπολιτεία με σύμμαχο τη μακεδονία και την σπάρτη του κλεομένη γ'. κατάληξη του πολέμου ήταν η μάχη της σελλασίας στην οποία η σπάρτη ηττήθηκε.
δεύτερος συμμαχικός πόλεμος (220-217 π.χ.): πόλεμος που κήρυξε η μακεδονία και η αχαϊκή συμπολιτεία εναντίον της αιτωλικής συμπολιτείας. ο πόλεμος έληξε με την συνθήκη ειρήνης που αποφασίστηκε στο συνέδριο της ναυπάκτου το 217 π.χ.
πρώτος μακεδονικός πόλεμος (215-205 π.χ.): ο πρώτος από μία σειρά πολέμων ανάμεσα στους ρωμαίους και τους μακεδόνες. με τον πόλεμο αυτό η ρώμη κατέλαβε κάποια εδάφη ανατολικά της αδριατικής.
πρώτος κρητικός πόλεμος (205-200 π.χ.): πόλεμος που διεξήγαγε η μακεδονία με συμμάχους την αιτωλική συμπολιτεία και πόλεις της κρήτης, κατά της ρόδου και των συμμάχων της. οι μακεδόνες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τον πόλεμο μετά την εμπλοκή των ρωμαίων και οι ρόδιοι επέκτειναν την κυριαρχία τους σε πόλεις της κρήτης
δεύτερος μακεδονικός πόλεμος (200-197 π.χ.): ο δεύτερος πόλεμος ανάμεσα στους ρωμαίους και τους μακεδόνες κατέληξε σε νίκη των ρωμαίων στη μάχη στις κυνός κεφαλαί το 197 π.χ. και με την συνθήκη που ακολούθησε απαγορεύτηκε στη μακεδονία να αναμειγνύεται με πολιτικά θέματα εκτός των συνόρων του κράτους του
αιτωλικός πόλεμος (191-189 π.χ.): πόλεμος ανάμεσα στην αιτωλική συμπολιτεία και τους συμμάχους της και τη ρώμη και τους συμμάχους της. ο πόλεμος έληξε με επικράτηση των ρωμαίων.
τρίτος μακεδονικός πόλεμος (171-168 π.χ.): ο τρίτος πόλεμος ανάμεσα στη ρώμη και την μακεδονία που οδήγησε στην κατάλυση του μακεδονικού βασιλείου
δεύτερος κρητικός πόλεμος (155-153 π.χ.): πόλεμος ανάμεσα σε πόλείς της κρήτης και τους ρόδιους
