Μετά την περσινή αρνητική εμπειρία με το εμβόλιο της νέας γρίπης, σκεπτικισμός επικρατεί στον κόσμο για την ανάγκη του εποχικού αντιγριπικού εμβολίου. Πόσο μάλλον, που στο αντιγριπικό εμβόλιο του φετινού χειμώνα περιλαμβάνεται και ο περιβόητος Η1Ν1 της περσινής παγκόσμιας επιδημίας.
Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (8 Οκτωβρίου 2010), η σεζόν της γρίπης δεν έχει αρχίσει ουσιαστικά ακόμα στις χώρες του βόρειου ημισφαιρίου. Η ινφλουέντζα (Η3Ν2) είναι τώρα ο κυρίαρχος ιός σε όλο τον κόσμο, αν και πολλές περιοχές έχουν ακόμα ενεργές μολύνσεις από τον ιό H1N1 του 2009. Οι περισσότεροι ιοί που έχουν ανιχνευθεί είναι το στέλεχος (Α/Perth/16/2009-like), που περιέχεται στο εποχικό εμβόλιο.
Ειδικά για την Ευρώπη, ο ΠΟΥ αναφέρει ότι προς το παρόν υπάρχει χαμηλή δραστηριότητα της γρίπης, η Ρωσία όμως αναφέρει ότι έχουν αυξηθεί σημαντικά οι οξείες αναπνευστικές λοιμώξεις. Στην Ελλάδα, σύμφωνα με το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, η γρίπη εμφανίζεται κυρίως μεταξύ Δεκεμβρίου και Φεβρουαρίου.
Ποιες είναι οι εκτιμήσεις για τον φετινό χειμώνα; «Ασφαλείς εκτιμήσεις είναι δύσκολο να γίνουν», απαντά η λοιμωξιολόγος, καθηγήτρια Παθολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, κ. Ελένη Γιαμαρέλλου. «Ο φόβος να επανέλθει ο ιός Η1Ν1 με μορφή νέου επιδημικού κύματος θεωρείται ότι έχει παρέλθει αν βασιστεί κανείς στην εμπειρία χωρών, όπως η Αυστραλία, για τις οποίες πέρασε ήδη ο χειμώνας του νοτίου ημισφαιρίου χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα γρίπης. Το γεγονός όμως αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα επανέλθει η εποχική γρίπη, που αποτελεί χειμερινό κανόνα».
Τι ακριβώς περιέχει το φετινό αντιγριπικό εμβόλιο; «Το φετινό παρεντερικό αντιγριπικό εμβόλιο για την Ευρώπη αποτελεί συνδυασμό αντιγόνων τριών στελεχών: Η3Ν2, Η1Ν1 και Β.», λέει η κ. Γιαμαρέλλου.«Ο τύπος Η1Ν1 είναι ο περσινός που προκάλεσε την παγκόσμια επιδημία».
Ασφάλεια - αποτελεσματικότητα
Πόσο σίγουροι, λοιπόν, μπορούμε να είμαστε για την ασφάλειά του; «Οι πληροφορίες για την ασφάλεια του νέου εποχικού τριπλού εμβολίου βασίζονται στις προκαθορισμένες απαιτήσεις των κλινικών δοκιμών από το CDC, τον WHO και τους άλλους παγκόσμιους οργανισμούς υγείας», λέει η κ. Γιαμαρέλλου.
«Επειδή όμως περιέχει και αντιγόνο του ιού Η1Ν1, υπάρχει ήδη εκτεταμένη σχετική βιβλιογραφία που αποδεικνύει την ασφάλεια του εμβολίου, με εξαίρεση τον πόνο και το οίδημα στο σημείο του εμβολιασμού. Συγχρόνως, οι αναφερθείσες επιπλοκές από το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα με το εμβόλιο για τον Η1Ν1 δεν εμφανίζουν υψηλότερη συχνότητα από την αναμενόμενη (π.χ. σύνδρομο Guillain-Barri) συγκριτικά με τον μη εμβολιασθέντα πληθυσμό».
Εχουν τεκμηριωθεί τα οφέλη από τον αντιγριπικό εμβολιασμό; «Η ευκολία και μόνον με την οποία μεταδίδονται οι ιοί της γρίπης, και ιδιαίτερα η εμπειρία από τον περσινό ιό Η1Ν1, σύμφωνα με την οποία καθένας που νοσεί μολύνει 1,3 - 3,6 άτομα (ιδίως σε περίπτωση επιδημίας σε σχολεία όπου συναντώνται πολλοί μαθητές), με παρόμοια επίπτωση και στην εποχική γρίπη, όπως και το γεγονός ότι παρά τη σωστή αντιιική αγωγή, ο ιός απεκκρίνεται από το αναπνευστικό των πασχόντων έως και τέσσερις εβδομάδες από την νόσησή τους, επιβάλλουν τον εμβολιασμό όπου ενδείκνυται», τονίζει η κ. Γιαμαρέλλου.
Σε μια μελέτη, άλλωστε, που δημοσιεύθηκε πριν από τρεις εβδομάδες από το Εθνικό Ινστιτούτο Δημογραφικών Μελετών της Γαλλίας, διαπιστώνεται «θεαματική υποχώρηση» στους θανάτους από γρίπη, γεγονός που αποδίδεται στους εμβολιασμούς. Σύμφωνα με τη δημογράφο Φρανς Μεσλέ, «ο κίνδυνος θανάτου από γρίπη μειώθηκε τα τελευταία σαράντα χρόνια κατά δέκα φορές».
Οσοι καρδιοπαθείς μάλιστα εμβολιάζονται για τη γρίπη έχουν λιγότερες πιθανότητες να υποστούν έμφραγμα μέσα στους επόμενους 12 μήνες, συγκριτικά με εκείνους που παραλείπουν τον αντιγριπικό εμβολιασμό, σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύθηκαν πρόσφατα στο επιστημονικό περιοδικό «Canadian Medical Association Journal».
Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Λίνκολν της Βρετανίας μελέτησαν ιατρικά αρχεία 16.000 ατόμων που είχαν υποστεί το πρώτο έμφραγμα σε ηλικία 40 ετών και άνω και τους συνέκριναν με σχεδόν 62.700 άτομα χωρίς ιστορικό εμφράγματος. Το 53% των εμφραγματιών και το 51% της ομάδας ελέγχου είχαν εμβολιαστεί κατά της γρίπης τον περασμένο χρόνο.
Οταν οι ερευνητές συνυπολόγισαν και άλλους παράγοντες κινδύνου για έμφραγμα (υπέρταση, διαβήτης, κάπνισμα, οικογενειακό ιστορικό καρδιακής νόσου), διαπίστωσαν ότι ο αντιγριπικός εμβολιασμός σχετίζεται με μείωση κατά 19% των πιθανοτήτων εκδήλωσης εμφράγματος στους επόμενους 12 μήνες. Επιπλέον, ο πρώιμος εμβολιασμός (από τον Σεπτέμβριο έως και τα μέσα Νοεμβρίου) σχετίζεται με ισχυρότερη προστασία από ό, τι στο τέλος της χειμερινής περιόδου.
Επιφυλάξεις υπάρχουν, παρ' όλα αυτά, και για την αποτελεσματικότητα του εμβολίου. «Ο εμβολιασμός κατά της νέας γρίπης παρέχει προστασία ανάλογα με την ηλικία και το status του ανοσοποιητικού συστήματοςπου υπερβαίνει το 70%», λέει η κ. Γιαμαρέλλου. «Επειδή η αντισωματική απάντηση στους ηλικιωμένους είναι χαμηλότερη, λόγω της μειωμένης ανοσιακής απάντησης στην τρίτη ηλικία, είναι αναμενόμενο η αποτελεσματικότητα να είναι καλύτερη σε νεώτερες ηλικίες (κάτω των 60 )».
Οι επιστήμονες της Κλινικής Μάγιο στις ΗΠΑ συμβουλεύουν, πάντως, επειδή ο εμβολιασμός δεν είναι 100% αποτελεσματικός, να μην αμελείτε παράλληλα τα πρακτικά προληπτικά μέτρα, δηλαδή το πλύσιμο των χειρών, την αποφυγή του συνωστισμού και την κάλυψη του στόματος με χαρτομάντιλο όταν βήχετε ή φταρνίζεστε (εάν δεν έχετε μαζί σας, να φταρνίζεστε ή να βήχετε στο μέσα μέρος του αγκώνα σας).
Τι πρέπει να κάνουν έγκυοι και παιδιά
Εχουν τεκμηριωθεί τα οφέλη από τον αντιγριπικό εμβολιασμό; «Η ευκολία και μόνον με την οποία μεταδίδονται οι ιοί της γρίπης, και ιδιαίτερα η εμπειρία από τον περσινό ιό Η1Ν1, σύμφωνα με την οποία καθένας που νοσεί μολύνει 1,3 - 3,6 άτομα (ιδίως σε περίπτωση επιδημίας σε σχολεία όπου συναντώνται πολλοί μαθητές), με παρόμοια επίπτωση και στην εποχική γρίπη, όπως και το γεγονός ότι παρά τη σωστή αντιιική αγωγή, ο ιός απεκκρίνεται από το αναπνευστικό των πασχόντων έως και τέσσερις εβδομάδες από την νόσησή τους, επιβάλλουν τον εμβολιασμό όπου ενδείκνυται», τονίζει η κ. Γιαμαρέλλου.
Σε μια μελέτη, άλλωστε, που δημοσιεύθηκε πριν από τρεις εβδομάδες από το Εθνικό Ινστιτούτο Δημογραφικών Μελετών της Γαλλίας, διαπιστώνεται «θεαματική υποχώρηση» στους θανάτους από γρίπη, γεγονός που αποδίδεται στους εμβολιασμούς. Σύμφωνα με τη δημογράφο Φρανς Μεσλέ, «ο κίνδυνος θανάτου από γρίπη μειώθηκε τα τελευταία σαράντα χρόνια κατά δέκα φορές».
Οι καρδιοπαθείς
Οσοι καρδιοπαθείς μάλιστα εμβολιάζονται για τη γρίπη έχουν λιγότερες πιθανότητες να υποστούν έμφραγμα μέσα στους επόμενους 12 μήνες, συγκριτικά με εκείνους που παραλείπουν τον αντιγριπικό εμβολιασμό, σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύθηκαν πρόσφατα στο επιστημονικό περιοδικό «Canadian Medical Association Journal».
Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Λίνκολν της Βρετανίας μελέτησαν ιατρικά αρχεία 16.000 ατόμων που είχαν υποστεί το πρώτο έμφραγμα σε ηλικία 40 ετών και άνω και τους συνέκριναν με σχεδόν 62.700 άτομα χωρίς ιστορικό εμφράγματος. Το 53% των εμφραγματιών και το 51% της ομάδας ελέγχου είχαν εμβολιαστεί κατά της γρίπης τον περασμένο χρόνο.
Οταν οι ερευνητές συνυπολόγισαν και άλλους παράγοντες κινδύνου για έμφραγμα (υπέρταση, διαβήτης, κάπνισμα, οικογενειακό ιστορικό καρδιακής νόσου), διαπίστωσαν ότι ο αντιγριπικός εμβολιασμός σχετίζεται με μείωση κατά 19% των πιθανοτήτων εκδήλωσης εμφράγματος στους επόμενους 12 μήνες. Επιπλέον, ο πρώιμος εμβολιασμός (από τον Σεπτέμβριο έως και τα μέσα Νοεμβρίου) σχετίζεται με ισχυρότερη προστασία από ό, τι στο τέλος της χειμερινής περιόδου.
Επιφυλάξεις υπάρχουν, παρ? όλα αυτά, και για την αποτελεσματικότητα του εμβολίου. «Ο εμβολιασμός κατά της νέας γρίπης παρέχει προστασία ανάλογα με την ηλικία και το status του ανοσοποιητικού συστήματοςπου υπερβαίνει το 70%», λέει η κ. Γιαμαρέλλου. «Επειδή η αντισωματική απάντηση στους ηλικιωμένους είναι χαμηλότερη, λόγω της μειωμένης ανοσιακής απάντησης στην τρίτη ηλικία, είναι αναμενόμενο η αποτελεσματικότητα να είναι καλύτερη σε νεώτερες ηλικίες (κάτω των 60)».
Οι επιστήμονες της Κλινικής Μάγιο στις ΗΠΑ συμβουλεύουν, πάντως, επειδή ο εμβολιασμός δεν είναι 100% αποτελεσματικός, να μην αμελείτε παράλληλα τα πρακτικά προληπτικά μέτρα, δηλαδή το πλύσιμο των χειρών, την αποφυγή του συνωστισμού και την κάλυψη του στόματος με χαρτομάντιλο όταν βήχετε ή φταρνίζεστε (εάν δεν έχετε μαζί σας, να φταρνίζεστε ή να βήχετε στο μέσα μέρος του αγκώνα σας).
Οι έρευνες
Σύγχυση επικρατεί σχετικά με την ανάγκη εμβολιασμού των εγκύων και των παιδιών. Στοιχεία που συλλέχθηκαν στο Μίσιγκαν των ΗΠΑ και στην Ιαπωνία, δείχνουν ότι ο μαζικός εμβολιασμός των παιδιών σχολικής ηλικίας συσχετίζεται με μειωμένη συχνότητα αναπνευστικών λοιμώξεων σε όλες τις ηλικίες. Ποιες είναι οι επίσημες οδηγίες σε Ευρώπη και ΗΠΑ; «Για τις εγκύους, όλα τα κράτη και οι αρμόδιοι οργανισμοί συμφωνούν για τον αντιγριπικό εμβολιασμό στο 2ο και 3ο τρίμηνο.Επιπλέον, στις ΗΠΑ δεν γίνεται διάκριση τριμήνου εγκυμοσύνης και οι ενδείξεις περιλαμβάνουν όλα τα τρίμηνα».
Μια νέα μελέτη δείχνει ότι τα νεογέννητα μωρά, των οποίων οι μητέρες είχαν εμβολιασθεί κατά την εγκυμοσύνη, είναι λιγότερο πιθανό (κατά 41%) να κολλήσουν γρίπη ή να εισαχθούν σε νοσοκομείο με αναπνευστικά προβλήματα (κατά 39% λιγότερες πιθανότητες) κατά τους έξι πρώτους μήνες της ζωής τους.
Η επικεφαλής της μελέτης, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Archives of Pediatrics & Adolescent Medicine», δρ Αντζέλια Αϊκ από το Πανεπιστήμιο Τζονς Χόπκινς και το Κέντρο Υγείας των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων, παρακολούθησε 1.200 παιδιά επί τρεις περιόδους εξάρσεως της γρίπης.
Οσον αφορά τα παιδιά στις ΗΠΑ, οι ενδείξεις εμβολιασμού (εφόσον υπάρχει επάρκεια εμβολίου) αφορούν όλες τις ηλικίες μετά τους 6 μήνες ζωής. «Αντιθέτως, στην Ευρώπη, με δεδομένο ότι πλέον το 60% των παιδιών έχουν ήδη νοσήσει με τον ιό Η1Ν1 (είτε συμπτωματικά είτε ασυμπτωματικά), δεν θεωρείται σκόπιμος ο εμβολιασμός, παρά μόνον των παιδιών που ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου», διευκρινίζει η κ. Γιαμαρέλλου. «Επίσης, στις ΗΠΑ, χρησιμοποιείται εισπνεόμενο εμβόλιο που διαφέρει από τη σύσταση του φετεινού παρεντερικού, γιατί περιέχει δύο τύπους αντιγόνων για τον ιό Β, που παρουσιάζονται συχνά στις ΗΠΑ».
Οι ευπαθείς
Η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών, σε πρόσφατη συνάντησή της, εξέδωσε επίσημες οδηγίες για τις ομάδες στις οποίες πρέπει να γίνει εφέτος ο εποχικός εμβολιασμός:
Παιδιά 6 ?ηνώνέως 18 ετών, εφόσον ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου. Οι ομάδες είναι ίδιες με εκείνες των ενηλίκων υψηλού κινδύνου, αλλά επιπλέον ? για την πρόληψη του κινδύνου εκδήλωσης του συνδρόμου Reye (σύνδρομο σοβαρής ηπατίτιδας) ? χρειάζεται εμβολιασμός και στα παιδιά που παίρνουν μακροχρόνια σαλικιλικά (ασπιρίνη).
Ατο?α υψηλού κινδύνου, όπως:
? Εγκυοι β? και γ? τριμήνου
? Πάσχοντες από βρογχικό άσθμα και χρόνιες παθήσεις του αναπνευστικού
? Καρδιοπαθείς
? Ατομα άνω των 60 ετών
? Ανοσοκατεσταλμένοι ασθενείς, λόγω νόσου ή θεραπείας (π.χ. αιματολογικές κακοήθειες, κορτικοειδή, κυτταροστατικά, ακτινοβολίες)
? Σπληνεκτομηθέντες και άτομα με αιμοσφαιρινοπάθειες (π.χ. δρεπάνωση)
? Ατομα με σακχαρώδη διαβήτη
? Ατομα με χρόνια νεφροπάθεια
? Επαγγελματίες υγείας
Τα άτομα που εμβολιάζονται για πρώτη φορά πρέπει να λαμβάνουν δύο δόσεις του εμβολίου, με διαφορά ενός μηνός τη μία από την άλλη.
Ποιοι να ?ην ε?βολιάζονται:
? Ατομα αλλεργικά στο αυγό
? Ατομα με ιστορικό συνδρόμου Guillain-Barre
? Ατομα με ιστορικό αλλεργίας σε προηγούμενο εμβολιασμό για τη γρίπη
? Ατομα με πυρετό ή συμπτώματα ιώσεως (βήχας, πονόλαιμος, συνάχι), τα οποία πρέπει να αναβάλουν τον εμβολιασμό μέχρι να παρέλθουν τα συμπτώματα.
ΤΑ ΝΕΑ
