Δεν «είμαστε ό,τι τρώμε», όπως λέει η γνωστή ρήση, αλλά ό,τι έτρωγαν ο πατέρας μας και ο... παππούς μας. Σε αυτό το εντυπωσιακό συμπέρασμα κατέληξε έρευνα σε ποντίκια που πραγματοποίησαν αμερικανοί επιστήμονες από την Ιατρική Σχολή στο Πανεπιστήμιο της Μασαχουσέτης.
Οι ερευνητές μελέτησανποντίκια από πατέρα που ακολουθούσε διατροφή χαμηλή σε πρωτεΐνες και βρήκαν πως παρουσιάζουν εμφανείς αλλαγές στη δραστηριότητα σημαντικών μεταβολικών γονιδίων στο συκώτι τους.
Αυτές οι αλλαγές παρατηρούνται παρά το γεγονός ότι οι αρσενικοί γονείς δεν είδαν ποτέ τα μικρά τους και είχαν ελάχιστη αλληλεπίδραση με τις μητέρες τους. Σύμφωνα με τους ερευνητές,αυτό σημαίνει πως η διατροφική πληροφορία κληρονομείται από τη μία γενιά στην επόμενη μέσω του σπέρματος και όχι μέσω κάποιου είδους κοινωνικής επιρροής.
Η έρευνα εντάσσεταιστο «οπλοστάσιο» της νέας επιστήμης της επιγενετικής που μελετά πώς περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως η διατροφή, το άγχος, η μητρική διατροφή και οι ρυπαντικές ουσίες είναι κληρονομήσιμοι και μπορούν να μετατρέψουν τη λειτουργία των γονιδίων χωρίς να αλλάξουν την ακολουθία του DNA. Οι ειδικοί θεωρούν πωςτα ευρήματα ενισχύουν την άποψη ότι ο επιγενετικός επαναπρογραμματισμός των γονιδίων είναι ένας σημαντικόςμηχανισμός για τη μετάδοση περιβαλλοντικών πληροφοριών μ στην προκειμένη περίπτωση διατροφικές πληροφορίες μ από τη μία γενιά στην άλλη. «Είμαστε κάτι παραπάνω από το σύνολο των γονιδίων μας» λέει ο Ολιβερ Ράντο από το Πανεπιστήμιο της Μασαχουσέτης. «Υπάρχουν πολλοί τρόποιμε τους οποίους οι γονείς μας μπορούν να μας μπουνμ πράγματα».
Για τις κόρες. Ο Ράντο διευκρινίζει ότι δεν είναι νέα η άποψηπως η διατροφή του πατέρα και του παππού επηρεάζει τον μεταβολισμό μας. Οπως έχουν δείξει επιδημιολογικές μελέτες,αν ο παππούς από την πλευρά του πατέρα πέρασε περίοδο πείνας στη ζωή του το εγγόνι διατρέχει μεγαλύτερο κίνδυνο παχυσαρκίας και καρδιαγγειακών ασθενειών. Το 2010μια μελέτη σε ποντίκια έδειξε πως οι αρσενικοί γονείς που τρέφονται με τροφές πλούσιες σε λιπαρά ενδέχεται να κληρονομήσουν προβλήματα υγείας στις κόρες τους. Από ό,τι φαίνεται πάντως, «σπουδαίο ρόλο στην κληρονομικότητα περιβαλλοντικών χαρακτηριστικών έχουν οιπαππούδες που επηρεάζουν σε μεγαλύτερο βαθμό τα γονίδια των εγγονώντους» τονίζει ο Ράντο.
Η ομάδα τουΡάντο υπέβαλε αρσενικά ποντίκια σε διατροφή χαμηλή σε πρωτεΐνες. Στη συνέχεια, μελέτησαντους απογόνους τους καιεντόπισαν εντυπωσιακές αλλαγές: η δεύτερη γενιά των ποντικιών είχεεκατοντάδες γενετικές μεταλλάξεις μ ιδίως στο ήπαρ μ το οποίο είχε σημαντική επιρροή στη λειτουργία του μεταβολισμού τους. Για παράδειγμα, ένα από τα γονίδια που άλλαξαν, γνωστό ως Ppara, είναι απαραίτητο για τη διαχείριση της χοληστερίνης καιτη μετατροπή των λιπιδίων στο ήπαρ.
Σημαντικές επιπτώσεις. Στην έρευνα του Πανεπιστημίουτης Μασαχουσέτης, οι επιστήμονες εντόπισαν εκατοντάδες ακόμα αλλαγμένα γονίδια στους απογόνους των αρσενικών που έτρωγαν τροφές φτωχές σε πρωτεΐνες. Οιειδικοί δεν γνωρίζουν ακόμα πώς ακριβώς κληρονομείται αυτή η πληροφορία, αλλά ένα είναι σίγουρο όπως τονίζουν: «Τα νέα ευρήματα σε συνδυασμό με τα παλαιότερα θα έχουν σημαντικές επιπτώσεις σε μελλοντικές επιδημιολογικές μελέτες πολύπλοκων ασθενειών, όπως ο διαβήτης, τα καρδιακά νοσήματα και ο αλκοολισμός.
Πιστεύουμε πως στο μέλλον στο ιστορικό των ασθενών, που περιλαμβάνει τους περιβαλλοντικούς παράγοντες στους οποίους έχουν εκτεθεί, θα πρέπει να προσθέσουμε το αντίστοιχο ιστορικό των γονέων τους για να εντοπίσουμε και τις επιγενετικές επιδράσεις. Σήμερα,ψάχνουμε μόνο τους γενετικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες που ίσως κρύβονται πίσω από τις περίπλοκες ασθένειες. Με την έρευνά μας, έχουμε δημιουργήσει ένα μοντέλο με το οποίο οι ερευνητές θα μπορούν να αναλύσουν το ιστορικό των ασθενών που είναι απαραίτητο για τον επαναπρογραμματισμό των κυττάρων, ενώπαράλληλα προτείνουμε συγκεκριμένα γενετικά μονοπάτια ωςπιθανούς στόχους του επιγενετικού επαναπρογραμματισμού». Τα εγγόνια. Ο Ράντο αναρωτιέται τι θα συμβεί στην επόμενη γενιά των ποντικών. «Οι μελέτες σε ανθρώπους δείχνουν ότι τα εγγόνια είναι αυτά που επηρεάζονται περισσότερο από τοιστορικό έκθεσης των παππούδων και γιαγιάδων τους» εξηγεί ο επιστήμονας.
Τα ευρήματα παρουσιάστηκαν στην επιθεώρηση «Cell».
μεν είναι η πρώτηφορά που επιστημονική έρευνα καταλήγειστο συμπέρασμα ότι η διατροφή των προγόνων παίζει σημαντικό ρόλο στην υγεία των παιδιών. Μια γνωστή παλαιότερη μελέτη είχε καταδείξει πως τα παιδιάμε παππούδες οι οποίοι ως έφηβοι έκαναν κακή διατροφή ήταν πιθανότερο να εμφανίσουνδιαβήτη, καρδιαγγειακά προβλήματα, καθώς και παχυσαρκία.
