Διαβητική νεφροπάθεια: το 30% των Ελλήνων νεφροπαθών σε αιμοκάθαρση πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη
Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι παράγοντας κινδύνου για εκδήλωση νεφρικής νόσου, όμως αυτό το γνωρίζει μόνο ο ένας στους δέκα διαβητικούς. Στον γενικό πληθυσμό, το ποσοστό όσων γνωρίζουν αυτή τη σχέση είναι σημαντικά μικρότερο.
Τι είναι η διαβητική νεφροπάθεια
Η βλάβη των νεφρών από τον σακχαρώδη διαβήτη ονομάζεται διαβητική νεφροπάθεια και είναι μια από τις σοβαρότερες και συχνότερες επιπλοκές της νόσου. Στις ΗΠΑ αλλά και σε αρκετές χώρες της Ευρώπης, ο σακχαρώδης διαβήτης είναι πλέον η συχνότερη αιτία που οδηγεί σε νεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου καθώς υπολογίζεται ότι το 40% των ασθενών που υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση είναι διαβητικοί. Στη χώρα μας το 30% των αιμοκαθαιρομένων ασθενών πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη, ποσοστό που δείχνει ανησυχητική αύξηση τα τελευταία χρόνια.
Οι προβλέψεις είναι οδυνηρές: περίπου 30% των διαβητικών (τύπου I και II) θα εμφανίσουν διαβητική νεφροπάθεια, και από αυτούς περίπου οι μισοί θα φτάσουν σε τελικό στάδιο νεφρικής ανεπάρκειας (οι υπόλοιποι θα έχουν καταλήξει από άλλες επιπλοκές της νόσου).
Από τον διαβήτη στη νεφρική νόσο και τη διαβητική νεφροπάθεια
Ο διαβήτης αποτελεί ενδοκρινολογική διαταραχή, κατά την οποία οι ιστοί δεν είναι σε θέση να απορροφήσουν και να χρησιμοποιήσουν τη γλυκόζη (σάκχαρο) για ενέργεια. Έτσι, η γλυκόζη συσσωρεύεται στο αίμα, προκαλεί βλάβη στα αιμοφόρα αγγεία (μικρά και μεγάλα) και στους ιστούς σε ολόκληρο το σώμα και οδηγεί σε πλήθος επιπλοκών, όπως τύφλωση, γάγγραινα και νεφρική ανεπάρκεια που χρειάζεται αιμοκάθαρση.
Η αργή εξέλιξη της διαβητικής νεφροπάθειας μπορεί να αποδειχθεί παγίδα
Οι επιπλοκές που επιβαρύνουν τους νεφρούς, συνήθως εμφανίζονται μετά από τα πρώτα 10 - 15 χρόνια του διαβήτη. Γι΄ αυτό, ακόμη και αυτοί που γνωρίζουν ότι πάσχουν από διαβήτη, συνήθως παραβλέπουν τον κίνδυνο και δεν τον αντιμετωπίζουν έγκαιρα. Όμως, η βλάβη των νεφρών - όπως και οι άλλες επιπλοκές - προχωράει, δυστυχώς, με μικρά αλλά σταθερά βήματα.
Στον σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ πολλές φορές είναι άγνωστη η χρονολογία έναρξης της νόσου γι' αυτό και ο έλεγχος για νεφρική προσβολή θα πρέπει να γίνεται άμεσα, με την πρώτη διάγνωση του διαβήτη. Οι παράγοντες που οδηγούν στην εμφάνιση νεφρικής προσβολής είναι η ανεπαρκής ρύθμιση του σακχάρου, με επίπεδα γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης ΗbΑ1c> 7,5%, η υψηλή αρτηριακή πίεση > 130/80 mm Hg, το κάπνισμα, η παχυσαρκία και η γενετική προδιάθεση.
Προσοχή στις ενδείξεις από τις εξετάσεις αίματος
Οι πρώιμες βλάβες από τον διαβήτη στα νεφρά εκδηλώνονται με τη διαφυγή της μικρής ποσότητας λευκωματίνης (μικρολευκωματινουρίας), μιας πρωτεΐνης πλάσματος, στα ούρα. Σταδιακά αυξάνεται η απώλεια και άλλων πρωτεϊνών στα ούρα και εξελίσσεται σε βαριά πρωτεϊνουρία. Η πρωτεϊνουρία και η υπέρταση, από την οποία πάσχουν στην πλειονότητά τους οι διαβητικοί, οδηγούν σε βλάβη των νεφρών και νεφρική ανεπάρκεια. Η τελευταία προκαλεί κατακράτηση ουσιών που κανονικά αποβάλλονται με τα ούρα. Τα προϊόντα αυτά είναι η ουρία, η κρεατινίνη, το ουρικό οξύ κ.ά.
Τα συμπτώματα του διαβήτη τύπου II (αυτού που δεν χρειάζεται ινσουλίνη από την έναρξή του) εκδηλώνονται σταδιακά και δεν είναι τόσο έντονα, όπως εκείνα του τύπου Ι (του ινσουλινοθεραπευόμενου από την έναρξή του). Καθώς αφορά περισσότερο ανθρώπους μέσης ή τρίτης ηλικίας, συνυπάρχει με άλλα προβλήματα, όπως η υπέρταση, που επιδεινώνουν το πρόβλημα.
Δυστυχώς, η νεφροπάθεια δεν έχει θορυβώδη συμπτώματα. Οι πρώτες κλινικές εκδηλώσεις μπορεί να είναι οιδήματα στα βλέφαρα και στα κάτω άκρα, νυκτουρία και απορρύθμιση της αρτηριακής πίεσης. Στην πλειονότητά τους οι ασθενείς με χρόνια νεφρική νόσο παραμένουν αδιάγνωστοι, ιδιαίτερα στις χώρες που βρίσκονται υπό ανάπτυξη.
Οι απαραίτητες εξετάσεις για την πρώιμη διάγνωση της νεφροπάθειας
Η πρώιμη διάγνωση της νεφρικής βλάβης είναι καθοριστική και επιτρέπει την κατάλληλη θεραπεία πριν την εκδήλωση της νεφρικής και της καρδιαγγειακής βλάβης. Η νεφρική βλάβη μπορεί να διαπιστωθεί έγκαιρα με απλές διαγνωστικές εξετάσεις, του αίματος και των ούρων. Η εμφάνιση μικρολευκωματινουρίας στα ούρα είναι πρώιμος δείκτης προσβολής των νεφρών και των αγγείων. Γι΄ αυτό ο έλεγχος της μικρολευκωματινουρίας θα πρέπει να γίνεται αρχικά κάθε έξι μήνες και, αργότερα, ανάλογα με τη κρίση του θεράποντος γιατρού. Με ανάλογο τρόπο θα πρέπει να γίνεται και ο υπόλοιπος εργαστηριακός έλεγχος: μέτρηση της ουρίας, της κρεατινίνης, των ηλεκτρολυτών, των λιπιδίων, της αναιμίας, και φυσικά της γλυκόζης και της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης. Τα επίπεδα της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης αποτελούν τον πιο αξιόπιστο δείκτη ρύθμισης του σακχάρου και θα πρέπει να είναι <7%. Είναι σήμερα γενικά αποδεκτό ότι αυξημένα επίπεδα HbA1c στον ορό προδιαθέτουν σε εμφάνιση νεφρικής βλάβης. Για τον λόγο αυτό δίνεται πολύ μεγάλη σημασία στη σωστή ρύθμιση σακχάρου.
Ρυθμίστε την αρτηριακή πίεση
Ένας άλλος παράγοντας που απαιτεί στενή παρακολούθηση και σωστή ρύθμιση είναι η αρτηριακή υπέρταση. Τα επίπεδα της αρτηριακής πίεσης στους ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη δεν θα πρέπει να είναι πάνω από 130/80mmHg. Η ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης θα στηριχτεί σε διαιτητική αγωγή με μειωμένη πρόσληψη αλατιού και σε φαρμακευτική αγωγή. Η σωστή ρύθμιση της πίεσης μπορεί να επιβραδύνει τη νεφρική νόσο αλλά και να υποστρέψει στα αρχικά στάδια της νεφρικής βλάβης.
Μέτρα για την αποφυγή της διαβητικής νεφροπάθειας
Η απώλεια βάρους, η διακοπή του καπνίσματος, η άσκηση, η σωστή ρύθμιση του σακχάρου και της αρτηριακής πίεσης, μπορούν να απομακρύνουν ή και να εξαλείψουν τον κίνδυνο της νεφροπάθειας. Η μεταμόσχευση νησιδίων του παγκρέατος, η οποία εφαρμόζεται ολοένα και περισσότερο τα τελευταία χρόνια με αρκετά καλά αποτελέσματα, αναμένεται να προσφέρει σημαντική βοήθεια τουλάχιστον σε παιδιά και νέους που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη τύπου Ι. Επίσης, η εφαρμογή της αντλίας ινσουλίνης είναι μέθοδος που εφαρμόζεται με σκοπό τη συνεχή και σταθερή ρύθμιση των επιπέδων γλυκόζης στον ορό των ασθενών. Δυστυχώς, μέχρι σήμερα, δεν υπάρχει κάποια ριζική θεραπεία για τον διαβήτη.
Όταν υπάρχει ήδη η νεφρική νόσος
Η εμφάνιση υπογλυκαιμίας, σε άτομα που έχουν νεφρική ανεπάρκεια και σακχαρώδη διαβήτη υπό αγωγή, είναι αρκετά συνηθισμένο φαινόμενο. Η υπογλυκαιμία έχει συνήθως μεγάλη διάρκεια και μπορεί να είναι επικίνδυνη, όταν η ρύθμιση του σακχάρου γίνεται με αντιδιαβητικά δισκία. Αυτό σημαίνει ότι η εμφάνιση νεφρικής ανεπάρκειας αποτελεί ένα σημαντικό παράγοντα για την έναρξη χορήγησης ινσουλίνης. Στην περίπτωση αυτή, θα πρέπει να μεταβάλλεται και η δίαιτα, η χορήγηση λευκωμάτων θα πρέπει να ελαττωθεί, καθώς το λεύκωμα έχει δυσμενή επίδραση στη νεφρική λειτουργία, και να αυξηθούν οι υδατάνθρακες, ώστε ο ασθενής να λαμβάνει τις απαραίτητες θερμίδες.
Όταν η διαβητική νεφροπάθεια έχει προχωρήσει
Σε περίπτωση επιδείνωσης της νεφρικής λειτουργίας, ο ασθενής με σακχαρώδη διαβήτη θα πρέπει έγκαιρα να προετοιμαστεί για μέθοδο υποκατάστασης της νεφρικής λειτουργίας. Η μέθοδος μπορεί να είναι η αιμοκάθαρση με τεχνητό νεφρό, η περιτοναϊκή κάθαρση ή η μεταμόσχευση νεφρού, όταν υπάρχει δότης. Κάθε μέθοδος έχει τα δικά της πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα και κάθε ασθενής αποτελεί ξεχωριστή περίπτωση. Ο γιατρός είναι υποχρεωμένος να εξηγεί στον ασθενή την κάθε μέθοδο και να δίνει κατευθύνσεις, σύμφωνα με τις γνώσεις και την εμπειρία του, για τη μέθοδο που θεωρεί ο ίδιος ασφαλέστερη. Ο ασθενής θα πρέπει με ωριμότητα και εμπιστοσύνη στον θεράποντα γιατρό του να αντιμετωπίζει το πρόβλημα, να επιλέξει την καλύτερη αλλά και προσφορότερη γι΄ αυτόν μέθοδο, ώστε να συνεχίζει τη ζωή του δημιουργικά και αισιόδοξα. Η επιτυχής μεταμόσχευση νεφρού προσφέρει την πιο καλή ποιότητα αλλά και διάρκεια ζωής.
Οδηγίες πρόληψης της διαβητικής νεφροπάθειας
ΑΝ ΕΙΣΤΕ ΗΔΗ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΙ
* Κάντε κάθε εξάμηνο:
1.
1. εξετάσεις ούρων για διαπίστωση λευκωματουρίας
2. εξετάσεις αίματος για μέτρηση κρεατινίνης και ουρίας στο αίμα
* Ρυθμίστε την αρτηριακή πίεση σε σωστά επίπεδα.
* Επισκεφθείτε τον γιατρό σας και ακολουθήστε με προσοχή τις συμβουλές του.
ΑΝ ΔΕΝ ΕΧΕΤΕ ΚΑΝΕΙ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΔΙΑΒΗΤΗ ΜΗΠΩΣ ΕΜΦΑΝΙΖΕΤΕ ΚΑΠΟΙΑ ΑΠΟ ΤΑ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ;
* πολυουρία
* αυξημένη δίψα
* υπερβολική πείνα
* ασυνήθιστη απώλεια βάρους
* υπερβολική κόπωση, αδυναμία
* εκνευρισμός - οξυθυμία
* συχνές και επίμονες λοιμώξεις στο δέρμα, στα ούλα ή ουρολοιμώξεις
* θόλωση της όρασης
* αργή επούλωση των πληγών
* μούδιασμα ή τσιμπήματα στα χέρια ή στα πόδια
Τότε, θα πρέπει να προχωρήσετε σε περαιτέρω διερεύνηση. Ίσως έχει αρχίσει η «σχέση» σας με το διαβήτη.
Οι συνηθέστερες εξετάσεις, για να το διαπιστώσετε, είναι:
* Εξέταση γλυκόζης πλάσματος με νηστεία (γνωστή και ως γλυκόζη νηστείας)
* Εξέταση ανοχής γλυκόζης με στοματική χορήγηση (γνωστή και ως καμπύλη σακχάρου)
* Εξέταση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης (γνωστή και ως HbA1c)
* Εξέταση ούρων για λεύκωμα
