«Στο κόκκινο» βρίσκονται τα κοράλλια της Ελλάδας. Καμία αρμόδια υπηρεσία δεν γνωρίζει επίσημα πού βρίσκονται και ποια είναι η εξάπλωσή τους στις θάλασσες της χώρας, ενώ αναφορές από δύτες και επιστημονικούς φορείς περιγράφουν την τραγική κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει. Οι επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, καθώς οι συνθήκες διαβίωσής τους είναι ιδιαίτερα κρίσιμες.
Τα ευαίσθητα κοράλλια είναι έρμαια στις καταστροφικές συνέπειες της ρύπανσης των θαλασσών και στις κλιματικές αλλαγές. Αγκυρες, πετονιές από παραγάδια, κομμένα δίχτυα και άλλα αλιευτικά εργαλεία μπλέκονται ανάμεσα στα κλαδιά των κοραλλιών, προκαλώντας τους ανεπανόρθωτες καταστροφές. Τα κοράλλια είναι εγκαταλελειμμένα, χωρίς κανείς να μπορεί να εγγυηθεί για τη μελλοντική τους ύπαρξη στις ελληνικές θάλασσες. Η εκτεταμένη νόμιμη και παράνομη αλιεία τα ξεκλήρισε από τη Μεσόγειο Θάλασσα. Αυτό το γεγονός επιτάσσει άμεσα την προστασία όσων έχουν απομείνει στην Ελλάδα, επισημαίνουν οι ειδικοί.
Η κατάσταση
Στον Κορινθιακό Κόλπο υπάρχουν αξιόλογες αποικίες κοραλλιών. «Στις περιοχές Παναγοπούλα και Λαμπίρη, σε βάθος 30 έως 75 μέτρων, έχουμε εντοπίσει εκτεταμένες καταστροφές στα κοράλλια του κόλπου. Δυστυχώς, τα τελευταία 20 χρόνια η περιοχή υποβαθμίζεται συστηματικά και το θαλάσσιο οικοσύστημα καταστρέφεται. Τα κοράλλια του βυθού σκεπάζονται από λάσπη και απόβλητα που καταλήγουν εκεί από τα ποτάμια της περιοχής, λόγω των έργων που εκτελούνται στα λιμάνια του Αιγίου και της Πάτρας, αλλά και των εργασιών που έγιναν για την κατασκευή της γέφυρας του Ρίου - Αντιρρίου. Ενα μεγάλο μέρος αποικίας κίτρινων και μοβ κοραλλιών στην περιοχή του φυλακίου της Πυροσβεστικής, στο σημείο Λαμπίρι, αφανίστηκε επίσης λόγω των έργων της νέας Εθνικής Οδού Αθηνών - Πατρών, από μπάζα και ολόκληρα δέντρα που ρίχτηκαν στον βυθό», περιγράφει στη Real news ο δύτης Γιώργος Καρέλας από τον νεοσύστατο σύλλογο αυτοδυτών Αχαΐας Oceanos.
Τα κοράλλια της Ελλάδας
Η πρώτη καταγραφή των κοραλλιών στα ελληνικά νερά έγινε από την ερευνητική ομάδα του Ζακ-Ιβ Κουστό. Εκτοτε, κανείς δεν ασχολήθηκε μαζί τους. Το 2006 έγινε μια νέα απόπειρα να εντοπισθεί και να καταγραφεί η εξάπλωση των κοραλλιών στην Ελλάδα, αυτή τη φορά από το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ). Τα αποτελέσματα της αποστολής ήταν θεαματικά. Οι Ελληνες ωκεανογράφοι επισήμαναν αποικίες σε όλα τα σημεία των ελληνικών θαλασσών, τόσο στο Ιόνιο όσο και στο Αιγαίο πέλαγος. Μερικές από τις τοποθεσίες έχουν ανακοινωθεί μόνο σε επιστημονικά συνέδρια, χωρίς να έχουν αξιοποιηθεί μέχρι σήμερα από τις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.
Εγκυρες πληροφορίες από το ΕΛΚΕΘΕ αναφέρουν ότι τα αποτελέσματα δεν ανακοινώνονται από τους επιστήμονες, καθώς φοβούνται ότι μια πρόχειρη παρουσίαση αυτών των πληθυσμών θα τα καθιστούσε απροστάτευτα από τους λαθραλιείς. Μεταξύ άλλων, στις ελληνικές θάλασσες εντοπίστηκαν και εμπορεύσιμα είδη κοραλλιών όπως το κόκκινο αλλά και το πανάκριβο μαύρο κοράλλι, το γιούσουρι.
Οι γοργόνιες
«Τα κοράλλια δεν είναι φυτά, όπως λανθασμένα πιστεύουν ορισμένοι. Αντίθετα είναι θαλάσσιοι οργανισμοί. Τα ανθόζωα αυτά έχουν τη μορφή μικρών πολύποδων που μοιάζουν με μικρές αμοιβάδες. Οι οργανισμοί έχουν τη δυνατότητα να σχηματίζουν σκελετούς από τον ασβεστόλιθο που βρίσκουν στους βυθούς, διαμορφώνοντας μεγάλες αποικίες. Το χαρακτηριστικό είδος του κοραλλιού που απαντάται στις ελληνικές θάλασσες είναι οι γοργόνιες. Εντοπίζονται σε μεσαία βάθη, από 50 έως 120 μέτρα, και σε μεγάλα βάθη κάτω των 200 -ακόμη και 500- μέτρων, αναφέρει στην «R» η δρ Μαρία Σαλωμίδη, περιβαλλοντολόγος στο Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας του ΕΛΚΕΘΕ.
Τα κοράλλια αναπτύσσονται με εξαιρετικά αργούς ρυθμούς. Επικάθονται πάντα κάθετα στα ρεύματα της θάλασσας, για να παγιδεύουν τα θρεπτικά συστατικά με τα οποία τρέφονται. Τα χρώματά τους είναι λευκό, ροζ, μπλε, ενώ τα είδη με εμπορική αξία είναι το κόκκινο και το μαύρο. Τα κλαδιά τους μπορούν να φτάσουν σε μήκος τα 30 εκατοστά και αποτελούν ένδειξη ότι η θάλασσα εκεί είναι καθαρή.
Πρόσφατες μελέτες του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης παρουσιάζουν ότι τα είδη των ανθόζωων που σχηματίζουν τα κοράλλια του Αιγαίου είναι πάνω από 88, σχεδόν τα μισά, δηλαδή, από τα 200 που απαντώνται σε όλη τη Μεσόγειο.
Χρησιμοποιούνται και για την κατασκευή κοσμημάτων
Τα μεγαλύτερα αποθέματα κόκκινων κοραλλιών υπάρχουν στη Θάσο, τη Λήμνο, τον Αϊ-Στράτη και στη Χαλκιδική, τόσο στη χερσόνησο της Σιθωνίας όσο και στο Άγιον Ορος. Παράλληλα, εντοπίζονται στις θαλάσσιες περιοχές μεταξύ των ακτών της βορειοανατολικής Εύβοιας και των Σποράδων.
Εγκυρες πληροφορίες από το ΕΛΚΕΘΕ αναφέρουν ότι τα μαύρα κοράλλια εντοπίζονται σε μεγάλα βάθη στο Ιόνιο, στη θαλάσσια περιοχή μεταξύ Ζακύνθου και Ηλείας. Στο Αιγαίο εντοπίζονται στη νοτιοανατολική και νοτιοδυτική Κρήτη, στη θαλάσσια περιοχή της Ιεράπετρας, αλλά και στη Ρόδο.
Το κόκκινο και το μαύρο κοράλλι αποτελούν ημιπολύτιμους λίθους και χρησιμοποιούνται για την κατασκευή κοσμημάτων, κομπολογιών και άλλων αντικειμένων, που χρησιμοποιούνται ακόμη και στην οδοντιατρική. Χωρίς καν να έχουν καταγραφεί οι πληθυσμοί των εμπορεύσιμων αυτών ειδών, το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, επί υπουργίας Κώστα Κιλτίδη, έδωσε 10 άδειες για την αλίευση κάποιων ειδών κοραλλιών. Αυτές τις προμήθευσε σε δύτες με ειδικό εξοπλισμό και σε σκάφη που διέθεταν δορυφορικά συστήματα. Η απόφαση αυτή, ωστόσο, είχε προκαλέσει θύελλα αντιδράσεων από περιβαλλοντικές οργανώσεις, οι οποίες ανησυχούσαν ότι, όπως κάθε φορά, έτσι και τώρα η επέλαση των ψαράδων στις ήδη καταπονημένες αποικίες των κοραλλιών θα προξενούσε και άλλες καταστροφές.
Μέχρι και 300 ευρώ το κομμάτι
Το κόκκινο κοράλλι πωλείται στην αγορά από 70 μέχρι 90 ευρώ το κομμάτι, ενώ οι τιμές του εκτοξεύονται στα ύψη όταν πρόκειται για ένα ολόκληρο κλαδί. Το μαύρο κοράλλι, από την άλλη, πριν από μερικά χρόνια πωλείτο στην αγορά από νόμιμους και παράνομους αλιείς για περισσότερα από 300 ευρώ!
«Παλαιότερα, είχαν αναφερθεί εκτεταμένα περιστατικά παράνομης αλιείας κοραλλιών από Ιταλούς δύτες. Η συνηθισμένη πρακτική με την οποία έβγαζαν τα κοράλλια ήταν το εργαλείο του σταυρού. Αυτό το εργαλείο ήταν μια τσιμεντένια κολόνα με ανάλογο σχήμα, που στις άκρες του διέθετε σιδερένιες βέργες. Οταν ο σταυρός έπεφτε στον βυθό, ξήλωνε τα κοράλλια και από αυτό ανέβαινε στο σκάφος περίπου το 30%! Το υπόλοιπο 70% καταστρεφόταν και έμενε νεκρό στον βυθό της θάλασσας. Τα καλύτερα κομμάτια αλιεύονται σε μια περιοχή που εκτείνεται από την Αλγερία έως το Μαρόκο, όπου το κοράλλι είναι εξαιρετικής ποιότητας και πωλείται πανάκριβα στις ευρωπαϊκές αγορές», ισχυρίζονται στην «R» ψαράδες των Δωδεκανήσων, που θέλησαν να κρατήσουν την ανωνυμία τους.
Αφανισμός μέχρι το 2050
Πάνω από το 90% των κοραλλιογενών υφάλων θα κινδυνέψει με εξαφάνιση μέχρι το 2050, αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα για την προστασία τους, προειδοποιεί η Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας (ΝΟΑΑ) των ΗΠΑ.
Η ΝΟΑΑ επισημαίνει ότι η δυσοίωνη επιστημονική της πρόβλεψη θα έχει επιπτώσεις στις ζωές και την τροφή 500.000.000 ανθρώπων παγκοσμίως και ιδιαίτερα αυτών που ζουν στα αναπτυσσόμενα κράτη της νοτιοανατολικής Ασίας και του Ινδικού ωκεανού.
Οι υψηλές θερμοκρασίες των θαλασσών που προκαλούν οι κλιματικές αλλαγές έχουν ως συνέπεια να αποχρωματίζεται ο σκελετός των κοραλλιών, καθιστώντας τα ιδιαίτερα ευάλωτα στους θηρευτές τους. Τα κοράλλια απειλούνται, επίσης, από την υπεραλιεία, την περιβαλλοντικά ανορθολογική ανάπτυξη των παράκτιων πόλεων και τη ρύπανση των θαλασσών, ισχυρίζονται οι Αμερικανοί επιστήμονες.
Συμβουλές για τους δύτες
1. Η επαφή με τους πολύποδες που ζουν μέσα στο κοράλλι πρέπει να αποφεύγεται. Οι θαλάσσιοι οργανισμοί είναι εξαιρετικά ευαίσθητοι και μπορούν να τραυματιστούν ακόμη και με την επαφή.
2. Πρέπει να είστε ιδιαίτερα προσεκτικοί με την εκπνοή σας όταν προσεγγίζετε τα κοράλλια που ζουν μέσα σε βράχους ή σε θαλάσσιες σπηλιές. Τα είδη είναι εξαιρετικά ευαίσθητα ακόμη και στις φυσαλίδες που μπορεί να παγιδευτούν στα στόμια των κοραλλιών, προκαλώντας τους ασφυξία.
3. Δεν πρέπει να κόβετε τα κλαδιά των κοραλλιών. Ενδέχεται να τους προξενήσετε ζημιές ή ακόμη και να τα σκοτώσετε.
4. Τα κοράλλια δεν γίνεται να διακοσμήσουν το σαλόνι μας. Εκτός από το μαύρο και το κόκκινο, όταν έρθουν στην επιφάνεια, μυρίζουν άσχημα και δεν συγκρατούν το χρώμα τους.
